Je kunt je afvragen wat er in een hoog-dynamisch gebied als de Haarlemmermeer nog aan ruimtelijke kwaliteit te doen is. Het landschap lijkt ten onder te gaan aan de dynamiek van Schiphol, snelwegen, spoor en verstedelijking.
Toch is in die hoog-dynamische omgeving van de Haarlemmermeer het landschap wel degelijk een belangrijk aspect om rekening mee te houden. In de eerste plaats is het in die dynamiek van belang zuinig om te springen met de kwaliteiten die er zijn en die kwaliteiten te behouden.
Daarnaast is het in de Haarlemmermeer interessant de kwaliteit van het landschap te gebruiken voor de verstedelijking, door de structuur te behouden en daar bij de verdere verstedelijking op voort te borduren. Op die manier krijgt de verkaveling van de droogmakerij als onderlegger van de verdere verstedelijking een nieuwe betekenis.
Jan Winsemius
Planeconoom
Mede-eigenaar van Bureau Middelkoop, docent op diverse opleidingen
Aandachtsgebieden: grondbeleid, planeconomie, ruimtelijke kwaliteit en de corporatiesector
Haarlemmermeerpolder
Bekijk de video
Achtergrondinformatie
Landschap
De Haarlemmermeerpolder is een droogmakerij die halverwege de 19e eeuw ontstond na het met drie grote stoomgemalen droogmalen van het Haarlemmermeer. De polder werd, evenals andere droogmakerijen in Noord-Holland, op een rationele manier verkaveld en voorzien van een geometrisch patroon van wegen, vaarten en sloten. De Ringvaart met het boezemwater vormt de begrenzing van de polder. De polder werd voor een belangrijk deel in gebruik genomen als akkerbouwgebied. De laatste decennia heeft de polder een grote metamorfose doorgemaakt door de groei van de kernen van o.a. Hoofddorp en Nieuw-Vennep, de aanleg van grootschalige infrastructuur en niet in de laatste plaats de groei van Schiphol met de daaraan gekoppelde bedrijvigheid. Deze ontwikkeling gaat tot op de dag van vandaag door. Op dit moment wordt onder meer gewerkt aan het omleggen van de A9 aan de zuidzijde van Badhoevedorp. Het oorspronkelijke open karakter van de polder is op veel plaatsen aangetast of verloren gegaan. Bij een deel van de ontwikkelingen in de polder vormt de rationele verkaveling ervan nog steeds een belangrijk uitgangspunt. Bij een ander deel zijn is daar geen rekening mee gehouden en is de polderstructuur schuin doorgesneden.
Kernkwaliteiten (Leidraad Landschap en Cultuurhistorie):
Landschapstype:
- droogmakerijenlandschap
Ondergrond:
- archeologische en aardkundige waarden komen in beperkte mate voor in droogmakerijen
Landschaps- en dorps-DNA:
- kenmerkend is het samenhangende geometrische poldersysteem van ringdijken, ringvaart en waterlopen. (Beplante) wegen en vaarten zijn structuurdragers duidelijke begrenzing door ringdijk of oude, hoger gelegen oeverlanden
- de verschillende droogmakerijen hebben elk hun eigen kenmerken. Langs de grillige randen van de droogmakerij wordt afgeweken van de regelmatige basisverkaveling en komen andere kavelvormen voor
- aangelegd watersysteem met hoofdtochten en (stoom)gemalen
- kenmerkend voor de Haarlemmermeer: boerderijen met verschillende bouwstijlen
- van oorsprong open landschap, maar hier door recente ontwikkelingen rond Schiphol en Hoofddorp deels ruimtelijk verdicht
- herkenbaarheid van de Stelling van Amsterdam (de iets verder naar het zuiden gelegen Geniedijk)
Bestemmingsplan Veldpost, Badhoevedorp, gemeente Haarlemmermeer
Het plangebied van het ontwerpbestemmingsplan Badhoevedorp De Veldpost ligt in de Schipholdriehoek. De ontwikkeling van dit gebied is beschreven in de gebiedsvisie voor de Schipholdriehoek 2040.
De ontwikkeling van het gebied tussen de omgelegde A9 en de Schipholweg is beschreven in het Masterplan Badhoevedorp (juni 2008). Het plan voorziet in de aanleg van sportvelden met bijbehorende voorzieningen (maximaal 2.500 m²) ten zuiden van de Schipholweg in Badhoevedorp. Het gaat om verplaatsing van sportvelden met bijbehorende voorzieningen, die zich nu ten oosten van Badhoevedorp bevinden: Schuilhoeve en meer naar het westen Quatrebras. In de gebiedsontwikkelingsplannen die horen bij de omlegging van de A9 is voor die gebieden voorzien in woningbouw.
Nieuwe groenstructuur Badhoevedorp, indicatief (bron: Ontwerp Beststemmingsplan De Veldpost, gemeente Haarlemmermeer, november 2014)
Groenstructuur en inpassing De Veldpost, indicatief (bron: Ontwerp Beststemmingsplan De Veldpost, gemeente Haarlemmermeer/Lola landscape architects, november 2014)
Zonneakker Rijnlanderweg Hoofddorp, gemeente Haarlemmermeer
Het plan betreft de aanleg van een zonneakker of zonnepanelenpark van 26 ha voor zonnepanelen in de Groene Hoek aan de Rijnlanderweg in Hoofddorp. Met behulp van specifieke standaards worden de zonnecollectoren onder een hoek van 20o geplaatst. Ten behoeve van het onderhoud worden de zonnepanelen op 5 m van de sloten geplaatst. Aan de noordzijde wordt de sloot een halve meter verbreed ten behoeve van de watercompensatie en aan de oostkant wordt een entree gerealiseerd. Het hele terrein zal worden omsloten door een twee meter hoog hekwerk tegen diefstal en vandalisme. De projectlocatie zal voor maximaal 20 jaar ingericht worden als zonnepanelenpark.
Inrichting projectlocatie, eerste ontwerp (bron: Preliminary Site Layout, Belectric, februari 2015)
ARO-advies bestemmingsplan Veldpost, Badhoevedorp, gemeente Haarlemmermeer (maart 2015)
De ARO constateert dat de ontwikkeling van de sportvelden onderdeel uitmaakt van een veel grotere transformatie in en aan de zuidzijde van Badhoevedorp. De commissie heeft kritiek op het feit dat deze ontwikkeling zich niet voegt in de verkavelingsstructuur van de Haarlemmermeerpolder, maar beseft tegelijkertijd dat dit door de aanwezigheid van de kabels en leidingenstrook en de geplande ecologische verbinding aan de noordzijde, in combinatie met de noodzakelijke afmetingen van de sportvelden, moeilijk is te realiseren.
ARO-advies Zonneakker Rijnlanderweg Hoofddorp, gemeente Haarlemmermeer (september 2015)
De ARO staat op zich positief tegen de ontwikkeling van een zonneakker op deze locatie, maar vindt een goede ruimtelijke uitwerking van het voorliggende plan hierbij essentieel. Op dit moment ontbreken nog een ruimtelijke visie en ruimtelijke uitwerking. Het plan moet als een ruimtelijke ontwerpopgave worden beschouwd, waarbij meer aandacht wordt besteed aan onder andere de begrenzing van het terrein in relatie tot het verkavelingspatroon, de wijze waarop het terrein wordt omsloten en de visuele beleving van het terrein en de inrichting van de resterende groene ruimte tussen de zonnepanelen. De inzet van een landschapsarchitect is hierbij onontbeerlijk.
De ARO ziet het plan graag nog een keer terug als het verder is uitgewerkt.
(opm.: inmiddels is het plan aangepast, in januari 2016 nogmaals behandeld in de ARO en toen op ruimtelijke kwaliteit positief beoordeeld)
